Paola Navone: Globalna Nomadka Designu, Mistrzyni Radosnego Eklektyzmu i Uroku Niedoskonałości

Ikona Niekonwencjonalności w Świecie Designu

W rozległym uniwersum współczesnego designu, gdzie trendy rodzą się i przemijają z zawrotną prędkością, istnieją postacie, których twórczość zdaje się płynąć własnym, niezależnym nurtem. To projektanci, którzy zamiast podążać za modą, sami wyznaczają ścieżki, czerpiąc z głębokich pokładów własnej wrażliwości, doświadczeń i fascynacji światem. Bez wątpienia, jedną z najjaśniejszych gwiazd tej konstelacji jest Paola Navone. Włoszka z urodzenia, obywatelka świata z wyboru, architektka z wykształcenia, a przede wszystkim – wszechstronna kreatorka, której nazwisko stało się synonimem odważnego, radosnego i głęboko ludzkiego podejścia do projektowania.

Navone to postać wymykająca się prostym definicjom. Architektka, projektantka produktów, dyrektorka artystyczna, kuratorka wystaw, dekoratorka wnętrz – jej działalność obejmuje zadziwiająco szerokie spektrum. Ale tym, co łączy wszystkie jej przedsięwzięcia, jest unikalna filozofia designu, zakorzeniona w miłości do podróży, fascynacji rzemiosłem z różnych zakątków globu i – co być może najważniejsze – w celebracji piękna tkwiącego w niedoskonałości. Jej prace to antidotum na sterylny minimalizm i nudną poprawność; to zaproszenie do świata, gdzie przedmioty mają duszę, opowiadają historie i nie boją się nosić śladów czasu czy ręki twórcy. Przyjrzyjmy się bliżej tej niezwykłej postaci i jej fascynującemu wkładowi w świat designu, od wczesnych, awangardowych eksperymentów, przez ikoniczne współprace z Gervasoni, aż po najnowsze kreacje dla marek outdoorowych, takich jak Ethimo.

Korzenie Buntu: Od Turynu po Awangardę Alchimii i Memphis

Droga Paoli Navone do panteonu designu nie była oczywista. Urodzona w Turynie w 1950 roku, wybrała studia architektoniczne na tamtejszej Politechnice, kończąc je w 1973 roku. Już jej praca dyplomowa, poświęcona architekturze radykalnej, zdradzała fascynację nonkonformistycznymi ideami. To właśnie wtedy jej talent dostrzegł Alessandro Mendini, wpływowy redaktor magazynu „Casabella”, co otworzyło jej drzwi do świata mediolańskiej awangardy.

Lata 70. i 80. XX wieku były we Włoszech czasem fermentu twórczego i kwestionowania dotychczasowych paradygmatów w designie. Navone aktywnie uczestniczyła w tym ruchu, stając się kluczową postacią radykalnych grup Studio Alchimia (założonego przez Mendiniego) i, nieco później, Memphis (inicjatywy Ettore Sottsassa). Były to kolektywy, które zrywały z dogmatem funkcjonalizmu, wprowadzając do projektowania ironię, zabawę kolorem, wzorem, asymetrię i odniesienia historyczne przetworzone w zaskakujący sposób. Jak sama wspominała, ich kolekcje początkowo nie znajdowały nabywców, ale nie to było celem. Chodziło o eksplorację nowych dróg, wyobrażenie sobie innego sposobu pracy i projektowania, pokrywanie mebli wzorami w czasach, gdy dominowała estetyka „czystego płótna”.

Doświadczenia zdobyte u boku takich mistrzów jak Mendini, Sottsass czy Andrea Branzi ukształtowały jej niekonwencjonalne podejście, zaszczepiły odwagę do eksperymentowania i umiejętność patrzenia na przedmioty i przestrzeń z zupełnie nowej perspektywy. To właśnie w tyglu tej „anty-akademickiej” awangardy narodziła się jej unikalna wrażliwość, która procentuje do dziś. To tam nauczyła się, że design to nie tylko funkcja, ale także metafora, opowieść i emocja.

Filozofia Paoli Navone: DNA Stylu Utkanego z Podróży i Niedoskonałości

Zrozumienie twórczości Paoli Navone wymaga zagłębienia się w jej osobistą filozofię, która jest równie eklektyczna i wielowarstwowa jak jej projekty. Nie jest to sztywny zestaw reguł, lecz raczej płynne podejście, intuicyjna metoda pracy napędzana przez nienasyconą ciekawość świata.

• Eklektyzm jako Manifest: Podstawowym rysem jej stylu jest mistrzowski eklektyzm. Navone z niezwykłą swobodą łączy elementy pochodzące z różnych kultur (szczególnie fascynuje ją dialog Wschodu z Zachodem), epok (stare spotyka nowe) i estetyk (rzemiosło przeplata się z przemysłem, surowość z wyrafinowaniem). Jej projekty to kolaże, w których pozornie niepasujące do siebie elementy tworzą zaskakująco spójną i harmonijną całość. Tworzenie połączeń między ludźmi, uczuciami czy rzeczami z różnych światów jest częścią jej sposobu myślenia o designie. To zabawa, której wyniki są często dziko nieprzewidywalne, ale zawsze fascynujące.

• Urok „Thammada” – Pochwała Codzienności i Niedoskonałości: Navone często odwołuje się do tajskiego słowa „thammada”, oznaczającego „codzienny”, „zwyczajny”. Wyraża ono jej umiejętność dostrzegania potencjału w prostych, powszechnych przedmiotach i materiałach, które w jej rękach nabierają niezwykłego charakteru. Ta filozofia łączy się z głębokim szacunkiem dla niedoskonałości. W jej pracach widać fascynację śladami czasu, patyną, nieregularnością ręcznego wykonania, naturalnymi „wadami” materiałów. To podejście bliskie japońskiej estetyce wabi-sabi, znajdujące piękno w tym, co ulotne, skromne i nieidealne. Jej design jest „żywy”, ma fakturę, historię i duszę, daleki od chłodnej perfekcji masowej produkcji.
• Podróże jako Oddech i Inspiracja: Navone jest zapaloną podróżniczką, a świat jej niewyczerpanym źródłem inspiracji. Jak sama mówi, podróżowanie jest dla niej jak oddychanie, a ciekawość – niemal dziecięca i obsesyjna – pozwala jej patrzeć we wszystkich kierunkach, gdziekolwiek jest, 24 godziny na dobę. Szczególnie upodobała sobie Azję (gdzie spędziła niemal dwie dekady, eksplorując styki rzemiosła i przemysłu), Afrykę i basen Morza Śródziemnego. Z tych wojaży przywozi nie tylko wspomnienia, ale też głębokie zrozumienie lokalnych technik, materiałów (rattan, bambus, drewno tekowe, ceramika) i palet kolorystycznych (zwłaszcza ukochane odcienie niebieskiego – indygo, turkus). Ta globalna perspektywa pozwala jej tworzyć projekty, które przekraczają granice kulturowe w sposób unikalny dla jej generacji.
• Gra Materiałami i Kolorem: Jej podejście do materiałów jest śmiałe i eksperymentalne. Z równą swobodą sięga po naturalne surowce – drewno (często z widoczną fakturą, szczotkowane, postarzane), kamień (marmur, kamień lawowy), ceramikę (często ręcznie formowaną, szkliwioną w intensywnych barwach), metale (mosiądz, stal) czy tkaniny (len, bawełna, często o grubych splotach) – jak i po elementy przemysłowe czy tworzywa sztuczne, gdy służą jej wizji. Kolorystyka w jej projektach często opiera się na bieli jako neutralnym tle, które pozwala wybrzmieć fakturom i kształtom. Biel jest jednak regularnie przełamywana mocnymi, nasyconymi akcentami – przede wszystkim charakterystycznymi odcieniami niebieskiego, ale też zielenią, czerwienią czy żółcią. To kolory pełne życia, zaczerpnięte z natury i kultur świata.
• Zabawa Skalą i Proporcjami: W projektach Navone często pojawia się element zaskoczenia, nierzadko wynikający z zabawy skalą. Lubuje się w formach „oversize” – dużych, obszernych sofach, przeskalowanych lampach, masywnych stołach. Te celowe zaburzenia proporcji nadają wnętrzom i przedmiotom wyrazisty, czasem nieco surrealistyczny, ale zawsze intrygujący charakter. Podobnie działają nieoczekiwane detale – np. widoczne, niemal „plemienne” zszywki w kolekcji Rafael dla Ethimo.

Kultowe Współprace: Magia Gervasoni i Inne Marki

Nazwisko Paoli Navone jest nierozerwalnie związane z wieloma prestiżowymi markami, dla których tworzyła meble, oświetlenie, akcesoria, tekstylia, a nawet biżuterię. Jednak jedna współpraca wyróżnia się szczególnie – to jej wieloletnia i niezwykle owocna relacja z firmą Gervasoni.

Od 1998 roku Navone pełni funkcję dyrektor artystycznej Gervasoni, nadając marce jej charakterystyczny, rozpoznawalny styl. Pod jej kierownictwem powstały kolekcje, które dziś uznawane są za ikony współczesnego designu. Wśród najważniejszych warto wymienić:

• Ghost (2002): Prawdopodobnie najsłynniejsza kolekcja Navone dla Gervasoni. Jej znakiem rozpoznawczym są obszerne, „ubrane” w luźne, zdejmowane pokrowce sofy i fotele. Nazwa „Duch” idealnie oddaje ich eteryczny, lekki wygląd, mimo sporych rozmiarów. Pokrowce, często białe, ale dostępne w szerokiej gamie tkanin i kolorów, pozwalają łatwo zmieniać charakter mebla. To kwintesencja stylu Navone – komfort, nonszalancja i praktyczność w jednym. Dostępna jest również wersja outdoorowa – Ghost Out.

• Gray: Kolekcja, która w unikalny sposób łączy inspiracje historyczne (styl gustawiański, skandynawski klasycyzm) ze współczesną lekkością. Charakterystyczne są tu toczone nogi, delikatne detale i wykorzystanie naturalnego drewna (dąb, orzech) w różnych wykończeniach, od bieli po głębokie szarości. W skład kolekcji wchodzą m.in. krzesła, fotele (w tym uroczy fotel bujany Gray 29), stoły i sofy.
• InOut: Jak sama nazwa wskazuje, ta rozbudowana kolekcja zaciera granice między wnętrzem a zewnętrzem. Znajdziemy tu meble wykonane z różnorodnych materiałów odpornych na warunki atmosferyczne – od drewna teakowego, przez ceramikę, aluminium, beton, aż po plecionki z tworzyw sztucznych. Stylistyka jest bardzo zróżnicowana – od surowych, niemal industrialnych form, po lekkie, ażurowe struktury inspirowane egzotyką. To pokaz wszechstronności Navone i jej umiejętności adaptacji do różnych kontekstów.
• Brick: Kolekcja eksplorująca naturalne piękno drewna i innych „surowych” materiałów. Charakterystyczne są tu meble o prostych, solidnych formach, często z widocznymi śladami obróbki.
• Nuvola: Linia miękkich, komfortowych mebli tapicerowanych, o zaokrąglonych, przyjaznych kształtach, zapraszających do relaksu.
• Brass: Seria lamp wiszących, w których główną rolę gra mosiądz, nadający wnętrzom ciepły, elegancki blask.

Poza Gervasoni, portfolio Navone obejmuje współpracę z imponującą listą innych znanych marek. Dla Baxter tworzyła zmysłowe meble skórzane (jak ikoniczna sofa Chester Moon). Dla Alessi projektowała pełne humoru akcesoria kuchenne i stołowe. Współpracowała też m.in. z Cappellini (już w latach 80. tworzyła z nimi filię Mondo, inspirowaną etnicznymi nurtami), Knoll International, Poliform (m.in. nagrodzone łóżko Big Bed), Molteni, Natuzzi, Armani Casa, Roche Bobois, Lando, Serax (np. zabawna kolekcja naczyń Fish), Swarovski, a nawet sieciówkami jak Crate & Barrel, czyniąc swój design bardziej dostępnym. Dla każdej z tych marek potrafiła stworzyć produkty, które, choć wpisują się w ich DNA, noszą jej niepowtarzalny, eklektyczny podpis.

Podbój Przestrzeni Zewnętrznych: Dialog z Naturą i Komfort w Projektach dla Ethimo

W ostatnich latach Paola Navone coraz śmielej eksploruje obszar designu outdoorowego, wnosząc do niego swoją unikalną wrażliwość. Jej współpraca z włoską marką specjalizującą się w meblach ogrodowych – Ethimo – zaowocowała kolekcjami, które na nowo definiują komfort i styl życia na świeżym powietrzu.

• Paola Navone dla Ethimo: Rzemiosło Spotyka Przyrodę

Współpraca z Ethimo, marką czerpiącą inspiracje ze śródziemnomorskiego krajobrazu, wydaje się naturalnym krokiem dla Navone. Jej flagowa kolekcja dla tej firmy to Rafael (2020). Jest ona ucieleśnieniem jej filozofii – inspirowana naturą i egzotycznymi podróżami, łączy surowość materiałów z organicznymi, „niestrukturalnymi”, niemal plemiennymi formami.

* Materiały: Główną rolę gra tu drewno tekowe, użyte w dwóch wykończeniach – ciepłym, szczotkowanym (Brushed Teak) lub jaśniejszym, postarzanym (Pickled Teak). Jego naturalne piękno podkreślają nieregularne listwy tworzące oparcia, połączone charakterystycznymi, widocznymi metalowymi zszywkami, które dodają rzemieślniczego charakteru. Teakowi towarzyszą blaty stolików wykonane ze szlachetnych materiałów – białego marmuru lub szkliwionego kamienia lawowego w głębokim, szmaragdowym odcieniu (Smeraldo).
* Formy: Kształty mebli (leżanki, fotele lounge, szezlongi, stoliki kawowe) są dynamiczne, często oparte na nieregularnych, heksagonalnych lub pentagonalnych profilach. Oparcia foteli bywają asymetryczne, zachęcając do swobodnych pozycji. Ta zabawa geometrią, inspirowana zmiennością natury, tworzy wrażenie ruchu i lekkości.
* Komfort i Kolor: „Drewniane, organiczne skorupy” mebli tworzą przytulne „gniazda” wypełnione miękkimi, obfitymi poduchami. Navone zaprojektowała również towarzyszące kolekcji tkaniny o wyrazistych fakturach, w palecie kolorystycznej nawiązującej do wody i roślinności – od odcieni morskiej piany i limonki po szarości i biele.

* Inne projekty: Dla Ethimo Navone zaprojektowała również kolekcję dywanów zewnętrznych Nodi, z charakterystycznym, grubym splotem przypominającym tradycyjne techniki tkackie.

Kolekcja Rafael to doskonały przykład, jak Navone potrafi przenieść swój styl do przestrzeni outdoorowej, tworząc meble, które są jednocześnie solidne, komfortowe, wyrafinowane i pełne „przyjaznego”, zapraszającego charakteru. Pokazuje, że przestrzeń zewnętrzna może być równie stylowa, pełna osobowości i przygotowana na przyjęcie życia jak wnętrze domu.

Więcej niż Meble: Kreowanie Przestrzeni i Atmosfery

Talent Paoli Navone nie ogranicza się do projektowania pojedynczych obiektów. Jest ona również cenioną projektantką wnętrz i dyrektorką artystyczną, odpowiedzialną za tworzenie kompleksowych koncepcji dla hoteli, restauracji, sklepów i przestrzeni wystawienniczych na całym świecie. W tych realizacjach jej filozofia znajduje pełny wyraz. Potrafi kreować wnętrza, które są nie tylko estetyczne, ale przede wszystkim pełne atmosfery i charakteru.

Jej przestrzenie często bazują na kontraście – surowe, industrialne elementy (jak w jej własnym, mediolańskim lofcie urządzonym w dawnej fabryce) łączą się z ręcznie wykonanymi detalami, dziełami sztuki ludowej i designerskimi ikonami. Uwielbia wykorzystywać kolekcje przedmiotów (np. ceramiki, luster, krzeseł) do tworzenia niezwykłych instalacji i „dywanów” ściennych. Jej wnętrza są odważne, pełne kolorów, faktur i nieoczywistych zestawień, a jednocześnie zawsze zapraszające i komfortowe. Przykładami mogą być wnętrza dla sieci Joyce Boutique w Azji, hotelu w Santorynie, a nawet zaskakujące projekty dla… kilku restauracji McDonald’s we Francji, gdzie wprowadziła „niedoskonałą, niemal rzemieślniczą” estetykę zderzających się wzorów i żywych kolorów. Każdy jej projekt przestrzenny to opowieść, podróż przez różne światy i estetyki, zintegrowana w unikalną całość.

Dziedzictwo Wolnego Ducha: Dlaczego Design Navone Wciąż Inspiruje?

Wpływ Paoli Navone na współczesny design jest niezaprzeczalny i wielowymiarowy. Co sprawia, że jej twórczość rezonuje tak mocno i pozostaje aktualna przez dekady?

• Autentyczność i Odwaga: W epoce często zdominowanej przez bezpieczne i przewidywalne rozwiązania, Navone jest symbolem twórczej odwagi i autentyczności. Jej gotowość do kwestionowania konwencji, mieszania stylów i celebrowania niedoskonałości jest inspirująca.
• Globalna Perspektywa: Jej design, nasycony wpływami z podróży po całym świecie, jest ucieleśnieniem globalnej wrażliwości. Pokazuje, jak czerpać z różnorodności kultur w sposób szanujący tradycję, a jednocześnie innowacyjny.
• Humanizacja Designu: Navone przypomina, że design służy ludziom. Jej projekty są przystępne, zapraszające, często z nutą humoru. Odrzuca onieśmielającą aurę „wysokiego designu” na rzecz tworzenia przedmiotów i przestrzeni, które wzbogacają codzienne życie i tworzą pozytywne doświadczenia.
• Ponadczasowość Niedoskonałości: W świecie dążącym do cyfrowej perfekcji, jej estetyka oparta na rzemiośle, naturalnych materiałach i akceptacji „wad” nabiera szczególnego znaczenia. Przypomina o wartości rzeczy autentycznych, z historią i duszą.
• Inspiracja dla Innych: Jej otwartość, ciekawość i nonkonformizm stanowią wzór dla młodszych pokoleń projektantów, zachęcając ich do poszukiwania własnej, unikalnej ścieżki.

Paola Navone to nie tylko projektantka – to barwna postać, której pasja, energia i radość tworzenia są zaraźliwe. Jej „nieskrępowana kreatywność”, jak sama to określa, wciąż prowadzi ją do eksplorowania nowych terytoriów – od mebli, przez modę, biżuterię, po scenografię.

Podsumowanie: Zaproszenie do Świata Paoli Navone

Paola Navone jest jak alchemiczka designu, która z pozornie zwyczajnych składników – podróży, fascynacji rzemiosłem, miłości do koloru i akceptacji niedoskonałości – potrafi stworzyć złoto. Jej twórczość to radosna oda do eklektyzmu, celebracja różnorodności świata i przypomnienie, że piękno tkwi często w tym, co nieoczywiste, nieidealne, ale prawdziwe.

Od awangardowych eksperymentów z grupami Alchimia i Memphis, przez dekady kształtowania oblicza marki Gervasoni, aż po świeże i inspirujące kolekcje outdoorowe dla Ethimo – jej droga twórcza jest fascynującą podróżą. Podróżą, która pokazuje, że design może być jednocześnie wyrafinowany i swobodny, globalny i głęboko osobisty, poważny w swoim rzemiośle i lekki w duchu.

Odkrywanie świata Paoli Navone to niekończąca się przygoda. To zaproszenie, by patrzeć na otaczające nas przedmioty i przestrzenie z większą ciekawością, odwagą i radością. Jej design nie zna granic – ani geograficznych, ani stylistycznych – i właśnie w tej wolności tkwi jego siła i nieprzemijający urok.